-
1 пхъэ
1. лес ( как стройматериал)/ Псэуалъэ, пхъащхьэ къыхахыну паупщIа жыг.Пхъэр зэгуэхын.* Пхъэ зыIущIым къуэщIий егъуэт. (погов.)2. дрова/ Гъэсын хьисэпу паупщIа, якъута жыг.* Пхъэр зэпыхын. Пхъэр сымэ, Iугъуэ пех. (погов.)Пхъэ зэгуэгъэзам дэгъэплъын укротить, заставить подчиниться кого-л.Пхъэ идзэн устроить жеребёвку, бросить жребий. Пхъэ ирадзэри абы и пхъэркъикIащ.Пхъэ зэтеупщIэн изготовить, сделать сруб. {И} пхъэ къикIын 1) повезти кому-л. 2) выиграть по жребию.* Зи пхъэ къикIар зи кIапэкIэ ягъэуври къыкIэлъикIыр кIэлъагъэувурэ ягуэш. фольк.пхъэ вакъэ деревянные башмаки, сабо/ Пхъэм къыхэщIыкIа вакъэ.* Дэшхуейуэрэ си пхъэ вакъитIым сынырокIуэ мыгъуэри сыныроплъэ. Къэб. п. и ант.пхъэ гуахъуэ деревянные вилы/ ЖьитI зыгуэт пхъэ дыкъуакъуэм къыхэщIыкIа гуахъуэ.Пхъэ гуахъуэр мэкъум хэIун.пхъэ дакъэ 1. кусок бревна/ КIэщIу зэпыха, зэпыуда пхъэ гъум.* Сэ си щIакIуэ щIагъым пхъэ дакъэ ин щIэслъхьащ. Къэб. таур.2. пень/ Жыгыр паупщIа нэужь щIым къыхэнэ лъабжьэ.пхъэ дакъэжь 1. обрубок дерева/ Пхъэ гъум кIэщI.* Лъэныкъуабэ зищIауэ Вильяминовыр гуанабэ пхъэ дакъэжьым тест. Ш. А.2. см. пхъэ дакъэ 2.пхъэ закъуэ лъэмыж мост из одного бревна/ Лъэсхэр зэрызекIуэ лъэмыж бгъузэ дыдэ.* Уфафэу пхъэ закъуэ лъэмыжымкIэ икIын хуей хъуащ. Хъу. и таур.пхъэ кумылэ сердцевина ( дерева)/ Пхъэм ику дыдэ, нэхъ и щабапIэ дыдэ.пхъэ къутапIэ 1. чурбан, на котором колют дрова/ Пхъэ щакъутэкIэ зытраубыдэ пхъэ дакъэ; теIущIыкIыпIэ.* Пхъэ къутапIэмкIэ зигъазэри {ПIытIу} пхъэ зыкъутэ щIалэм еджащ. Ж. Б.2. место во дворе, где рубят дрова/ Пхъэ щакъутэу пщIантIэм иIэ щIыпIэ.Пхъэ къутапIэр пхъэнкIын.пхъэ къутахуэ см. къуэщIий.пхъэ лъакъуэ протез ноги/ Лъакъуэ зыпымытыжхэр иризекIуэу Iэпкълъэпкъым щымыщ пкъыгъуэ.пхъэ пэгун бадья, бадейка/ Пхъэм къыхэщIыкIа пэгун.пхъэ пшынэ балалайка/ ШыкIэпшынэ теплъэ зиIэу IэпэхэмкIэ пшынэбзэм еуэурэ макъамэр къызэрырагъэкIыр.* СолIапэ жызоIэри си пхъэ пшынэр согъаджэ. фольк.пхъэ тыкъыр см. пхъэ дакъэ 1.* Хъуэжэ зы пхъэ тыкъыр иIэти къэпым ирилъхьэри къихьащ. Хъу. и таур.пхъэ хъурей кругляк (нераспиленный лес, как материал)/ Пхъэ зэгуэмыха.Пхъэ хъурейхэр пхъэзэгуэхым шэн./ Фэндыращхьэ, бочкащхьэ сыт хуэдэхэр зэрагъэбыдэ пхъэ тыкъыр.пхъэ цIыцI см. пхъэ хъурей.пхъэ Iунэ деревянные гвозди/ Пхъэм къыхэщIыкIа Iунэ.Пхъэ Iунэ щIын. Пхъэ Iунэ етын. -
2 пхъэ
1.1) лес (как материал)2) дрова2. прил.1) деревянныйпхъэ унэ деревянный домпхъэ лъакъуэ деревянная нога, деревяшка2) древесныйпхъэ фIамыщI древесный уголь3) дровянойпхъэ склад дровяной склад◊ пхъэ идзэн бросить жребий -
3 быргу-быргу
междом. топ-топ/ Лъакъуэ теуэ макъ къызэрагъэлъагъуэ псалъэщ.Быргу-быргу жегъэIэн издать (шум, топот)* И лъакъуэхэм быргу-быргу жаригъэIэу пхъэ лъэмыжым къытехьэжащ ажэжьыр. Анэд. -
4 къутэн
а) (екъутэ) перех. гл. 1. сломать, разбить, разрушить что-л./ Къару ехьэлIауэ зыгуэр Iыхьэ-Iыхьэу зэгуэудын, зэпкърыудын (зэпэщхьэхуэ щIын).* Ар щызэхихым, нанэм и тэбакъитIыр икъутэри къэкIуэжащ. Къэб. фольк.2. колоть ( дрова)/ Пхъэр хьэкум зэриплъхьэнум хуэдэу зэпыупщIын, зэгуэудын.* Пхъэ мащIэ пкъутэм, анэр шхыдэу, Куэд бгъэсми адэм имыдэу. Е. К.б) (мэкъутэ) неперех. гл. сломаться, разбиться, разрушиться/ Зыгуэрым и щытыкIэр фIэкIуэдын, Iыхьэ-Iыхьэу (Iыхьэ зыбжанэу) зэгуэудын; зэтеуэн.Хьэкъущыкъур къутащ. Унэр къутащ.* Ар щыщIалэм шууэ зэтеджалэри и лъакъуэ къутауэ щытащ. Черк. фольк. Бгъэр куэдрэ уэмэ, и дамэр мэкъутэ. (погов.)Ахъшэ къутэн см. ахъшэ.Унафэр къутэн см. унафэ.Хабзэр къутэн см. хабзэ. -
5 пхъэщIэпхэ
шина ( приспособление при переломах)/ Къупщхьэ къутар тэмэму, захуэу кIыжын папщIэ щIапхэ пхъэ пIащIэ.* ЧыцI цIыкIум и лъакъуэ къутати пхъэщIэпхэ хуащIащ. Черк. таур.